Тазкия нима
Абу Бакр Сиддиқ розийаллоҳу таоло анҳунинг вафотлари яқинлашгач, Оиша онамиз оталари ҳузурига кириб, қуйидаги байтни ўқидилар:
Билинг! Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётлари ва вафотларида, феъллари ва сўзларида гўзал намуна бор. Ул зотнинг жамики ҳолатлари тушунган кишилар учун ибрат, қалб кўзи очиқ инсонларга нурафшон йўлдир. Чунки Оллоҳ таолога у зотдан мукаррам киши йўқ. Чунки у зот Оллоҳ таолонинг халили, ҳабиби, энг яқин дўстидир.
Аллоҳдан иймон ва куч-қувватида ёрдам сўрайдиган киши фақатгина Ширин сўз; Яхши гумон; Олийжаноб хулқ; Жоҳиллардан юз ўгиришни билади, холос.
Аллоҳ йўқотаман деб ўйламаган нарсангни олиб қўйса, билгинки, яқинда топаман деб ўйламаган нарсангни беради. Муҳаммад Мутаваллий Шаъровий
Ўлим фариштаси билан учрашув онларидаги ҳасрат Ашъас ибн Аслам дейди: «Иброҳим алайҳиссалом ўлим фариштасидан сўради:– Эй ўлим фариштаси! Битта жон машриқда, биттаси мағрибда бўлса, ер юзида вабо ўлати тарқалса, қаерлардадир икки қўшин тўқнашса, шунча одамларнинг жонини қандай оласан?
Ўлим онларида маҳбуб кўрилган амаллар баёни Билгил! Ўлим онларида хотиржамлик ва сокинлик, тилнинг фақат «Ла илаҳа иллаллоҳ» калимасини айтиб, дилнинг шак-гумондан тўла холи бўлиши ўлими яқинлашган киши учун энг маҳбуб ҳолатдир.
Ўлим талвасаси ва шу ҳолатда қилиниши маҳбуб саналган ишлар Билинг! Бу бандаи мискиндан дунёнинг барча қайғуси-ю қўрқинчи, ғамлари-ю мусибатлари олиб ташланиб, ёлғиз ўлим талвасаси қолдирилган тақдирда ҳам, мана шу азобнинг ўзи унинг бутун ҳаётини заҳарлаб, севинчини қайғуга айлантирмоққа, унутиш ва ғафлат нелигини билмасдан, фақат шу азоб ҳақида ўйлаб ўтишига кифоядир.
Фузайл ибн Иёз раҳимаҳуллоҳ айтадилар: Беш нарса бадбахтлик аломатидир: Қалбнинг қаттиқлиги; Кўзга ёш келмаслиги; Ҳаёсизлик; Дунёга рағбат; Узун орзу (ҳою-ҳавас).
